İşte yeni sayıdan öne çıkanlar...

2025 yılının ilk altı ayı dünyada ve Türkiye’de yaşanan büyük dönüşüme dair önemli ipuçları veriyor.

2025’in ilk yarısında küresel piyasaların seyrini belirleyen asıl güç Amerika oldu. Trump’ın ticaret savaşlarını yeniden alevlendirmesiyle başlayan bu yüksek volatilite dönemi, jeopolitik gerilimlerle daha da derinleşti. Doların sorgulandığı, endekslerin şaşırttığı, riskin yön değiştirdiği bir ilk yarı… Ve ikinci yarı en az ilki kadar sürprizlerle dolu olacak gibi görünüyor çünkü ekonomik normlar yeniden şekillenirken, yatırımcılar yeni denge noktalarını arıyor.

2024’ün ortalarında başlayan dezenflasyon süreci, 2025’in ilk yarısında da devam etti. Enflasyonda kademeli düşüş kaydedilirken sıkı para politikası sürdü. Ancak yüksek faiz oranları ve kredi sıkılaşması, imalat sanayi başta olmak üzere reel sektörü ciddi şekilde zorladı ve büyüme yavaşladı.

Yıla ümitli başlayan borsa yatırımcının yüzü Mart ayından sonra gülmedi. BIST 100 endeksi yılın ikinci çeyreğini 700 puanlık bir bantta geçirdi. Yılın ilk yarısında yatırımcısına kaybettiren tek yatırım aracı borsa olurken, altın yatırımcısının yüzünü güldürdü.

İçerde siyasi gelişmeler ve enflasyondaki katılık, dışarda ise küresel riskler... Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, sadeleşme hedefiyle başladığı para politikası yolunda yurt içi ve yurt dışında artan riskler nedeniyle yeniden karmaşık makroihtiyati araç setini kullanmak zorunda kaldı. Son bir yılda alınan onlarca önlem, parasal sıkılaştırmayı desteklemenin yanı sıra enflasyon beklentilerini yönetmek ve parasal aktarım mekanizmasını güçlendirmek açısından vazgeçilemeyen araçlardan oldu.

Temmuz ayı yaklaşırken enflasyon nedeniyle ara zam beklentileri yükseldi. Mercer Türkiye’nin anketi, geçen yıla göre gerilese de bu yıl birden fazla zam planlayan şirketlerin oranının yüzde 40 seviyesinde olduğuna işaret ediyor. Araştırmaya göre iki ve daha fazla zam planlayan sektörler ilaç, finansal hizmetler ve kimya. Bu sektörlerde ortalama yıllık yüzde 43’lük ücret artışı planlanıyor. Birden fazla zam planlayan şirketlerin yüzde 23’ünün de Temmuz’da yüzde 10-15 aralığında zam planladığı görülüyor.

Bilançosu 12 gün süren şiddetli İsrail-İran çatışmaları, Trump’ın baskısıyla ateşkesle sonlandı. Ancak İsrail ve ABD’nin saldırıları sonrası İran’ın nükleer altyapısı ağır darbe aldı. Onlarca İranlı ve İsrailli hayatını kaybetti. Petrol fiyatları beklenenden az tepki verdi ama Hürmüz Boğazı riski hâlâ küresel ekonomiyi tehdit ediyor. Şimdi akıllardaki soru şu: Bu ateşkes kalıcı bir barışa mı, yoksa daha büyük bir hesaplaşmaya mı gebe?

Pandemideki kapanma süreci ile başlayan ve son üç yılda büyük kentlerde yaşanan güçlü kira baskısı ve ekonomik zorluklar önemli bir kesimi daha küçük kentlere ve köylere yönlendirdi. Yeni hayatlarını kuranların ortak görüşü gittikleri yerde yaşam maliyetinin görece düşük, yaşam kalitesinin yüksek olduğu.

Türkiye her geçen yıl daha fazla kuraklaşırken tarım, sorunun da çözümün de merkezinde görünüyor.