Geçtiğimiz hafta Avrupa Birliği ile devam eden görüşmelerin ardından ABD, dünya ticaretine ilişkin alternatif bakış açısına dayanarak ABD’nin en büyük beş ticaret ortağından birini daha anlaşmalara dahil etti. Kanada ile görüşmeler devam ederken, ABD’nin Meksika ile de görüşmeleri halen devam ediyor. ABD-Çin arasında karşılıklı iki gün süren görüşmelerin ardından, müzakerelerin 12 Ağustos’tan sonra da devam edip etmeyeceği de netleşecek.

ABD otomotiv sektörü için gümrük vergileri önemli bir ticari başarı oldu

ABD otomotiv sektörü için büyük bir zafer olarak değerlendirilen bu gümrük vergisi adımları, ülkenin uluslararası ticareti herkes için kazan-kazan ilkesiyle şekillendiriyor gibi olsa da kendi lehine doğru bir yönlendirme olarak görülüyor. Dünyanın önde gelen diğer ekonomileri de, güçlü ülkelerin bireysel ticaret anlaşmaları üzerinden kazanç sağlayabileceği görüşüyle politikalarını yeniden yapılandırmaya başladı. AB anlaşmasının ardından AB ve ABD otomotiv sektörlerinin etkilerini gözlemleyeceğiz. Ülkelerin ticaret stratejisinin işe yarayıp yaramadığını ya da ortada bir dünya ticaret savaşı veya gümrük vergisi misillemesinin etkilerini zaman içinde daha fazla hissedeceğiz.

ABD otomotiv sektörü

2024 yılında 4,8 milyar dolar değerinde olan ABD Otomotiv pazarının, 2033 yılına kadar 13,8 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Otomotiv endüstrisi, otomobil, kamyon, otobüs ve motosikletlerin tasarımını, geliştirilmesini, üretimini, pazarlamasını ve satışını kapsıyor.

ABD otomobil endüstrisi, 19. yüzyılın sonlarına doğru Ford Şirketi’nin 1913’te montaj hattından ilk Model T’yi üretmesi ile ivme kazandı.

Montaj hattı üretimi, otomobilleri tüketiciler için uygun fiyatlı hale getirirken, aynı zamanda Ford’un hem çalışanların çalışma koşullarını iyileştirmesine hem de günlük otomotiv üretim hacmini artırmasına olanak tanıyan çığır açıcı bir gelişmeydi.

Sektör, 1930’lardaki Büyük Buhran ve 2008 sonrası yaşanan mali kriz temerrüt etkileriyle ciddi dalgalanmalar yaşadı. 21. Yüzyıla gelindiğinde, ABD’de üç büyük üreticinin liderliğinde yeniden güçlü bir otomotiv endüstrisi şekillendi.

Otomotiv ABD’de önemli bir büyüklüğe sahip

2023 yılında motorlu taşıtlar ve yedek parçala sektörü, yaklaşık 27,72 trilyon dolarlık ABD GSYİH’sinin içinde 750 milyar dolarlık bir büyüklüğe sahipti. Bu da ekonominin yaklaşık olarak yüzde 2,7’sine karşılık geliyor. Uluslararası Otomobil Üreticileri Örgütü, ABD’yi, yıllık motorlu taşıt üretimi sayısında Çin’den sonra ikinci en büyük otomobil üreticisi olarak sıralıyor. 2023 yılında ABD, toplam 10,61 milyon binek ve ticari araç üretimi gerçekleştirdi. Çin, 30,16 milyon adetle bu listenin başında yer aldı. ABD’nin 2023 yılında toplam binek otomobil üretimi açısından 1,74 milyon adetle sekizinci sırada Çin’in ise 26,12 milyon binek otomobil üretimiyle bu listenin başında yer aldığını, onu Japonya, Hindistan, Almanya, Güney Kore, İspanya ve Brezilya’nın izlediğini görüyoruz. ABD otomotiv sektörü 2,8 milyondan fazla kişiyi istihdam ediyor ve yıllık yaklaşık 130 milyar dolar maaş ödüyor. Bu nedenle, insan kaynaklarının da ekonomi üzerinde büyük bir etkisi bulunuyor.

Vergi düzenlemesi ABD otomotiv sektörü için bir kazanım mı?

Dünyanın en büyük ekonomisi ve en zengin pazarı olan ABD’nin, ticaret ortaklarının kolunu bükebilmesi elbette ABD’de otomotiv sektörü için bir başarıyı ifade ediyor. Çoğu otomotiv şirketi, tarifelerin rekabeti azaltıp fiyatları yükseltmesi ve tedarikte maliyet artışları nedeniyle otomotiv ekonomisinin zorlanacağını paylaşıyor, ekonominin hâlâ zarar ettiğini söylüyor. Görüşmelerin başarısız olması ve bir ticaret savaşının başlaması halinde ciddi bir yavaşlama riskinin önemli ölçüde artacağı görülüyor.

ABD’nin gümrük vergisi politikası için zafer mi yenilgi mi olduğu otomotiv ekosistemi açısından rakamlarla net olarak anlaşılacak. AB ile yapılan anlaşmalar, bu anlaşmalara tepkiler ve tüm ince ayrıntıların netleştirilmesi uzun sürecek. ABD ve Avrupa Komisyonu tarafından geçen pazar günü açıklanan ticaret çerçevesi kapsamında AB yılda 250 milyar dolarlık ABD enerjisi satın alma taahhüdünde bulundu. Enerji uzmanları, Birliğin petrolünün neredeyse tamamını ABD’den temin etmek zorunda kalacağı ve Avrupalı şirketlerin enerjilerini nereden satın aldığını kontrol edemediği için bu hedefe ulaşmanın neredeyse imkansız olduğunu söylüyor.

Ticaret anlaşmaları, ABD’ye otomotivde trilyonlarca dolarlık bir yatırım artışına ve ABD ihracatında artışa yol açabilir. Ancak, gerçek faydalar çok daha küçük olursa, gümrük vergileri ABD’de otomotiv sektörünün ekonomisini yavaşlatabilir. Diğer taraftan da AB’nin ABD mallarına kendi gümrük vergilerini koymak yerine görüşmeye karar vermesi, ABD’li işletmelerin aniden mal sıkıntısı yaşaması veya büyük fiyat artışlarıyla karşılaşması riskini büyük ölçüde azaltıyor.

AB-ABD otomotiv sektörü etkileşimi yoğun

ACEA verilerine göre; ABD, Birleşik Krallık’tan sonra yeni AB araç ihracatında ikinci en büyük pazar olmaya devam ediyor. Değer açısından ABD, 2024 yılında AB ihracat pazarının yüzde 22’sini oluşturuyordu. Avrupalı ve diğer uluslararası otomobil üreticileri de burada önemli bir üretim alanına sahip ve yüz binlerce Amerikalıya istihdam sağlıyor. AB araç ihracatının beşte birinden fazlası ABD’ye giderken, ABD araç ihracatının yüzde 9’u AB’ye gidiyor. AB’den ABD’ye yapılan otomobil ihracatının neredeyse yüzde 15’i elektrikli araçlardan oluşurken, Avrupa merkezli şirketler, toplam üretime yaklaşık 830 bin araç katkıda bulunuyor. Avrupalı üreticiler, ABD’de ürettikleri araçların yüzde 50 ila yüzde 60’ını ihraç ediyor.

AB’de üye ülkelerden ABD Gümrük vergisi anlaşması sonrası farklı açıklamalar geliyor

ABD ve Avrupa Birliği, Washington’ın çoğu AB ürününe yüzde 15’lik genel bir gümrük vergisi uygulayacağı anlamına gelen bir anlaşma yaptıktan sonra, Alman Otomotiv Endüstrisi Derneği (VDA), geçen Pazartesi günü yaptığı açıklamada, yeni gümrük vergisi uygulamasının yerli otomobil şirketlerine her yıl milyarlarca dolara mal olacağını söyledi.

ABD ve AB arasında Pazar günü yapılan bu anlaşma, Trump yönetiminin çoğu AB ürününe yüzde 15’lik genel bir gümrük vergisi uygulayacağı anlamına gelirken; ABD’nin 1 Ağustos’tan itibaren yüzde 30’luk vergi uygulama tehdidine göre önemli bir düşüşü temsil ediyor ve Avrupa otomotiv sektörüne uygulanan mevcut gümrük vergisi oranını yüzde 27,5’ten neredeyse yarıya indiriyor.

ABD ve AB arasında Pazar günü yapılan bu anlaşma, Trump yönetiminin çoğu AB ürününe %15’lik genel bir gümrük vergisi uygulayacağı anlamına gelirken, ABD’nin 1 Ağustos’tan itibaren %30’luk vergi uygulama tehdidine göre önemli bir düşüşü temsil ediyor. Ayrıca, Avrupa otomotiv sektörüne uygulanan mevcut gümrük vergisi oranını yüzde 27,5’ten neredeyse yarıya indiriyor.

Avrupa Otomobil Üreticileri Birliği (AECA), geçen Pazartesi günü yaptığı açıklamada, ABD-AB ticaret anlaşmasının “yoğun belirsizliği” hafifletme yolunda önemli bir adım teşkil ettiğini ve gelişmeyi prensipte memnuniyetle karşıladığını belirtti. Ancak bununla birlikte, ABD otomobil ve otomotiv parçalarına daha yüksek tarifeler uygulamaya devam edeceği ve bu durumun sadece AB’deki sanayi için değil, ABD’deki sanayi için de olumsuz bir etki yaratacağı bakışı da tartışmalar arasında yer alıyor. AB otomotiv sektörü, anlaşmanın henüz netleşmemiş ayrıntılarını yakından incelemek istiyor. 2025 yılının devamında, otomobil üreticilerinin gümrük vergisi etkisiyle mücadele edeceği kesin ve bu mücadele önümüzdeki aylarda daha da yoğunlaşacak. Özellikle zayıflayan dolar, ABD otomobil ithalatını da daha pahalı hale getirirken, işleri zorlaştırıyor. Bu nedenle küresel otomobil üreticilerinin tümü, mevcut tesislerdeki üretim ayak izlerini ayarlamanın yollarını arıyor. Bu görüş de 2025’in devamında tartışacağımız konular arasında yer alıyor.