Businessweek
Bloomberg Businessweek Türkiye dijital dergisine aboneliğiniz boyunca tam erişim sağlayabilirsiniz. Abone Ol

Küresel Ekonomi

Çin Yapay Zekâda Oyunu Yeniden Başlattı
ABD Başkanı Donald Trump’ın yapay zekâ altyapısına yönelik 500 milyar dolarlık özel sektör yatırımı yapılacağını açıklamasının hemen ardından Çin’den gelen daha düşük maliyetli ve daha az sayıda çiple çalışan yapay zekâ modeli bu alanda rekabetin çetin geçeceğini gösteriyor.
  • 30 Ocak 2025 16:59
  • Sinan Koparan
Çin Yapay Zekâda Oyunu Yeniden Başlattı

Geçmişi daha eskilere dayansa da yapay zekâ, özellikle Aralık 2022 itibariyle OpenAI şirketinin ChatGPT lansmanı sonrasında yepyeni bir ivme kazandı. Çok kısa sürede daha önce hiç görülmemiş yatırım miktarları üretken yapay zekâ ve özellikle büyük dil modelleri (LLM) girişimlerine akmaya başladı. Silikon Vadisinin meşhur girişim sermayesi şirketleri (VC), bazı ulusların yatırım fonları ve büyük kurumlar bu alana milyarlarca dolar aktardı. Gelinen noktadaysa yapay zekâ sıradan insanların hayatında çok daha fazla yer kaplamaya başladı. Öğrencilerin ödevlerinden gazetecilerin yazılarına, kanser tedavisinden toplantı konuşma metni hazırlamaya kadar pek çok alanda yapay zekânın kullanımı arttı. Günlük yaşam içerisinde yapay zekâ kullanımının artması bu alana yapılacak olan yatırımları daha da desteklerken doğal olarak ABD Başkanlık seçimlerinde de konu başlıkları arasında yerini aldı. Ve ABD Başkanı seçilen Donald Trump göreve gelir gelmez Stargate projesini duyurdu. OpenAI, Oracle ve SoftBank'ın Stargate adlı ortak bir girişim oluşturacağını belirten yeni başkan, söz konusu ortak girişimle ABD'nin yapay zekâ altyapısına en az 500 milyar dolar yatırım yapılacağını açıkladı.


“Stargate projesi yapay zekâda rekabeti hızlandıracaktır” diyor Türkiye Yapay Zekâ İnisiyatifi (TRAI) kurucusu Halil Aksu ve devam ediyor: “Microsoft, Google, Amazon, Apple, Elon Musk ve aynı zamanda Çinli muadilleri bu alanda benzer “çılgın projeler” ilan edeceklerdir. Tabii ki NVIDIA bunlara çip yetiştirebilirse ve ilgili ülkeler (ABD ve Çin) bu veri merkezlerini besleyecek enerjiyi üretebilirse.”


Tam da bu noktada son 20 yılın oyun değiştiricisi Çin, 20 Ocak tarihinde yeni bir lansman yaptı ve yapay zekâ alanında ABD’li girişimcilerin yalnız olmadığını hatırlattı. Çin'de High-Flyer Capital Management fonunun desteklediği DeepSeek, diğer yapay zekâ şirketlerine kıyasla düşük maliyetle ve daha az sayıda çip kullanarak geliştirdiği modeli DeepSeek-R1 ile bir anda teknoloji dünyasının gündemine oturdu. Kısa sürede ChatGPT'yi de geride bırakarak uygulama mağazasında en fazla indirilen yapay zekâ modeli oldu. Lansmanı takip eden günlerde ABD’li yapay zekâ şirketlerinin hatta teknoloji şirketlerinin hisseleri geriledi.


Aslına bakılırsa dünya, son dönemde birbiri ardına gelen yapay zekâ uygulamalarına alışkındı. Peki neden DeepSeek bu alanda bir devrim olarak kabul edildi. YASED Uluslararası Yatırımcılar Derneği ARGE ve İnovasyon Çalışma Grubu ve World Energy Council Türkiye Enerji Teknolojileri Komitesi Başkanı Ussal Şahbaz, “Çinliler DeepSeek modelinde çok daha az veri ile ChatGPT’nin son modeline benzer sonuçlar elde ediyor. Daha az veri, daha az işlemci ve daha az veri merkezi daha az enerji kullanımı demek. Bu tip çalışmaların geliştirilmesi daha az veri merkezi kullanımı anlamına gelebilir ve veri merkezlerine olan talep düşebilir.”


OpenAI ve diğer ABD’li yapay zekâ şirketleri milyarlarca dolar harcayarak yapay zekâ modeli geliştirirken Çinli Deepseek 6 milyar dolar gibi bir yatırım harcaması ile benzer sonuçlara ulaşabildi. ‘Benzer sonuçlar’ olarak tarif ediliyor çünkü kullanıcılar içinde DeepSeek’in ChatGPT kadar “yetkin” cevaplar vermediğini düşünenler de var, aynı sonucu aldığını belirtenler de. Ancak şurası açık ki Deepseek çok daha düşük çip, işlemci ve enerji maliyeti ile ABD’li rakiplerini yakalamış görünüyor.


ABD’li ünlü teknoloji yatırımcılarından Marc Andreessen, Deepseek’in bu atılımını “yapay zekânın Sputnik anı” olarak tanımladı. Çünkü 1957 yılında Sovyetler Birliği’nin Sputnik’i uzaya göndermesi Amerikalıları şoke ederken uzay programını da kökten değiştirmelerine neden olmuştu. ABD Başkanı Donalt Trump, DeepSeek’in devrimsel niteliğini ve yapay zekâ endüstrisini baştan aşağı değiştirebileceğini kabul etmiş görünüyor. Başkan, Deepseek’in çıkışını olumlu olarak gördüğünü ve bunun Amerikan endüstrisi için bir "uyandırma çağrısı" olması gerektiğini belirtiyor.


Belki de ABD’li teknoloji firmalarının özellikle de OpenAI’ın uyanması gereken ilk konu açık kaynak kodu kullanmak olabilir. Zira “OpenAI” yani “açık” olarak yola çıkan şirket giderek bu özelliğinden uzaklaşıyordu. Diğer taraftan Deepseek açık kaynak ile teknolojisini paylaşmaya hazır görünüyor. “Tam bir ‘yıkıcı inovasyon’ örneği yaşıyoruz” diyor Halil Aksu ve devam ediyor: “Bir günde Amerikan borsalarından 2 trilyon dolar değer silindi. Tek bir şirketten (NVIDIA) tek günde 600 milyar dolar değer yok oldu. Ama yapay zekâ hikâyesi devam edecek. 2007 yılında hepimiz Nokia veya Blackberry telefonlar kullanıyorduk, Iphone lansmanı ile bir anda işin rengi değişti. 1998 yılında hepimiz Yahoo veya Lycos arama motorlarını kullanıyorduk, Google çıktı, bir anda hepimizin alışkanlığı değişti. Henüz bu gördüklerimiz bu devrimin daha doğum sancıları, çok erken aşamadayız. Daha dil modellerini konuşuyoruz. Video modelleri, biyoloji/yaşam modelleri, gerçek dünya modelleri, yer altı kaynaklar modelleri, okyanus modelleri, uzay modelleri, vb. ki bu da muhtemelen bugün itibariyle bildiğimiz yöntemlerin bir silsilesi. Kim bilir, yarın başka ne tür yaklaşım ve yöntemlerle karşılaşacağız. Türkiye’deki şirketler bugünlerde önemli bir ikilem yaşıyor. Maliyet tasarrufları ile cesurca teknoloji yatırımı yapmak arasında kalıyorlar. Oysa bu devrimin içinde yer almayan, bu yetkinliklerini kararlı adımlarla geliştirmeyen, ciddi varoluş riskleriyle karşı karşıya kalacak. Bizden söylemesi…”


Aslında teknoloji dünyası DeepSeek’in adını ilk kez duymuyor. Şirket ilk olarak 2023 yılının Kasım ayında kod yazma uygulaması DeepSeek Coder’ı tanıttı ve ücretsiz açık kaynak olarak yayınladı. Belçika’da bir teknoloji firmasında çalışan bir Türk yazılımcı, “Bizim çocuklar uzun zamandır kodu bunlara yazdırıyor. Çok başarılı değil ama çıkan kodun üzerinde ufak tefek değişikliklerle kullanılır hale geliyor” diyor. Şirket daha sonra DeepSeek LLM’i duyurdu. Ardından Mayıs 2024’te yapay zekâ uygulaması DeepSeek-V2 uygun fiyatlı bir model olarak piyasada yerini aldı. Ardından bugünkü çıkışın ilk işaretini veren ve rakiplerinden çok daha az işlem gücüne ihtiyaç duyan V3 modelini tanıttı. Son tanıtılan DeepSeek-R1 modeli ise açık kaynağı ve düşük maliyetleri ile teknoloji dünyasında taşları yerinden oynattı.


Elbette açık kaynaklı olması maliyetlerin düşürmenin ötesinde de fayda sağlıyor. Bugün ChatGPT’ye sorulan her soru bulut üzerinden OpenAI işlemcilerine ulaşıyor ve orada işleniyor. DeepSeek’in modelinde ise uygulama cihaza indirilerek kullanılabilen bir modeli söz konusu. Bu model verilerin bilgisayarda kalmasını sağladığı için daha güvenli kabul ediliyor.


Güvenlik bugün için DeepSeek’in üzerindeki soru işaretlerinden biri. Zira Çin hükümetinin verilere ulaşıp ulaşamayacağı gibi soru işaretleri bulunuyor. Modelin bu düşük versiyonunun bilgisayara indirilmesi bu sorunu şimdilik ortadan kaldırmış görünüyor. Daha gelişmiş versiyonu ise büyük sunucularda işleniyor.


Bugüne kadar ABD’li teknoloji firmalarının başını çektiği ve Avrupa dahil dünyanın geri kalanının bu şirketleri takip ettiği yapay zekâ dünyasında Çinli bir fonun şirketi olan DeepSeek, ABD’nin bu alanda tek olmadığını hatırlattı. Elbette bu gelişme yapay zekânın daha da demokratikleşmesini sağlayarak yapay zekâ teknolojilerinin sadece büyük teknoloji firmalarının elinden çıkarak daha küçük şirketlerin de bu alanda söz sahibi olmasını sağlayabilir. Bu alanda artan rekabetin sonucu ise kullanıcılar açısından daha gelişmiş ve daha düşük maliyetli yapay zekâ kullanımı olabilir.


Dergi Erişimi
Dergi içeriklerini okumak için Bloomberg Businessweek Türkiye dijital dergisine abone olmanız gerekmektedir.Abone değilseniz abonelik satın alarak tüm dergi içeriklerine sınırsız erişim sağlayabilirsiniz
Abone Ol
Savaşın Eşiğinde İki Ülke: Hindistan ve Pakistan
Savaşın Eşiğinde İki Ülke: Hindistan ve Pakistan
Dünyanın nükleer güce sahip iki ülkesi savaşın eşiğinde. Hindistan’da düzenlenen terör saldırısının ardından Hindistan ve Pakistan arasında yaşanan gerilim hızla tırmandı. Dünyanın en sıcak bölgesindeki gelişmeleri Özyeğin Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Samarjit Ghosh’a sorduk.
Frédéric Bastiat (1801–1850) ve Korumacılığı Absürde İndirgeme Sanatı
Frédéric Bastiat (1801–1850) ve Korumacılığı Absürde İndirgeme Sanatı
Frédéric Bastiat’nın “Mum Üreticileri Dilekçesi” serbest ticaretin yararlarını savunmak ve korumacılığı hicvetmek için kaleme alınmış düşünce tarihinde meşhur bir alegorik metindir.
Borsa Yatırımcısı “Çıkış Yolu” Arıyor
Borsa Yatırımcısı “Çıkış Yolu” Arıyor
Borsa İstanbul’da yaklaşık 9 aydır devam eden dar bant içindeki dalgalanma, adeta bir testere gibi yatırımcı öğütmeye devam ederken, aracı kurumlar da son dönemde yaşananların yakıcı etkilerini hissetmeye başladı.
Çin’in Aşırı Kapasite Tuzağı: Küresel Dengesizlik Alarmı
Çin’in Aşırı Kapasite Tuzağı: Küresel Dengesizlik Alarmı
Çin’in elektrikli araçlar ve yenilenebilir enerji donanımları gibi yükselen sektörlerde devlet destekli yatırımlarla oluşturduğu kapasite fazlası, küresel ekonomide yeni bir dengesizlik kaynağı haline geliyor. Uzmanlara göre, Çin’in düşük fiyatlı ihracatı, dünya genelinde deflasyonist baskıları artırıyor ve yerli sanayileri tehdit ediyor. Peki Çin, aşırı kapasite kriziyle yüzleşebilecek mi? Trump’ın yüksek tarifeleri, Çin’in ekonomi modelini sarsacak mı?
Trump’ın Tarifeleri: Tüketiciye Boş Raf, Avrupa’ya Düşük Enflasyon mu?
Trump’ın Tarifeleri: Tüketiciye Boş Raf, Avrupa’ya Düşük Enflasyon mu?
Ocak ayında başkanlığının ikinci dönemine başlayan Donald Trump’ın agresif gümrük tarifeleri, Çin ile ABD arasında yeni bir ticaret savaşının fitilini ateşledi. Avrupa ise hem tehdit hem fırsatla karşı karşıya.
Türk Sanayisinin Çin Sınavı
Türk Sanayisinin Çin Sınavı
ABD-Çin arasında yaşanan ticaret savaşı küresel ticaret sistemini etkisi altına aldı. ABD’den boşalacak pazarı doldurmak için Çin’in yeni rotası belirsizliğini korurken Türkiye için bu dönüşüm bir fırsat penceresi aralayabilir mi?
Kaos Dolu 100 Gün
Kaos Dolu 100 Gün
Ikinci kez ABD Baskanlık koltuguna oturan Trump, görevindeki ilk 100 günü geride bıraktı. Geçen sürede ticaret politikalarıyla küresel dengeleri sarsıp, belirsizligi arttırdı ve piyasalarda sert satıslara yol açtı. Seçmen memnuniyetsizligi anketlere yansımaya baslarken, Trump 2.0 dönemi görevdeki ilk 100 gününde arkasında neler bıraktı?
Elektrikli Araçlarda Batarya Durumu, İkinci El Fiyatını da Belirliyor
Elektrikli Araçlarda Batarya Durumu, İkinci El Fiyatını da Belirliyor
Elektrikli otomobiller, doğuşlarından itibaren içten yanmalı araçlara kıyasla farklı bir ikinci el fiyatlama eğrisi izledi.
Trump’ı Boykot Eden Turist Türkiye’ye Gelir mi?
Trump’ı Boykot Eden Turist Türkiye’ye Gelir mi?
ABD Başkanı Trump’ın tarifelerine tepki duyan Avrupalı turist, ABD’ye pandemi sonrası en büyük turizm daralmasını yaşatırken akıllara da ‘ABD’ye tepkili turist Türkiye’ye gelir mi’ sorusunu getirdi. Ancak sektör temsilcilerine göre ne yazık ki Türkiye, bu pastadan anlamlı bir pay alamayacak.
Yapay Zekanın Enerji İhtiyacı Geleneksel Enerji Kaynaklarını Yeniden Parlatıyor
Yapay Zekanın Enerji İhtiyacı Geleneksel Enerji Kaynaklarını Yeniden Parlatıyor
Yapay zeka uygulamalarının kullandıkları veri merkezleri her geçen gün daha fazla enerjiye ihtiyaç duyuyor. Bu alandaki yenilenebilir enerji desteği ise talebi karşılamanın çok gerisinde.
ABD-Çin Ticaret Savaşı Sodyum İyon Bataryaların Önünü Açıyor
ABD-Çin Ticaret Savaşı Sodyum İyon Bataryaların Önünü Açıyor
Artan enerji ihtiyacı ve jeopolitik gerilimler, batarya teknolojilerinde yeni çözümleri zorunlu kılıyor. Uzun zamandır içi boş bir hayal olan sodyum-iyon piller, Çin’in lityum rezervlerin büyük kısmına sahip olması ve tarifelerin yarattığı belirsizliğin artması nedeniyle pazar payını artıracak gibi görünüyor.
Türkiye, Elektrifikasyonda Kısa Sürede Büyük Yol Kat Etti
Türkiye, Elektrifikasyonda Kısa Sürede Büyük Yol Kat Etti
Otonom sürüşlerden elektrifikasyona kadar Türkiye hızlı yol alıyor. Ancak geliştirilmesi gereken noktalar da var.