Her devrim “İnsan gereksiz mi olacak?” diye başlar. Sonra hayat, müthiş bir ivme ile başka bir yöne akarken insan rolünü dönüştürür. Daktilo yazıyı hızlandırdı, düşünmeyi ortadan kaldırmadı. Bilgisayar hesaplamayı kolaylaştırdı, sezgiyi silemedi. Yapay zekâ da bilgiyi işler, ama anlam verme yetkisi hâlâ bizde. Peki kritik olan ne? Değişimi dışarıdan izlemek yerine, sistemleri kurabilmek ve yönlendirebilmek.

Yer değiştirmiyoruz, rol değiştiriyoruz

Ne yazık ki her yeni dalgada aynı kaygı yükseliyor: “Bize gerek kalmayacak.” Gerçek tablo farklı: Yazı bitmedi, hafıza kaybolmadı, yapay zekâ da insanı silmeyecek. Sadece “nasıl çalıştığımızı” yeniden tanımlayacak.

Niş bir sektör üzerinden bu süreci okuyalım: Otuz yıl önce bir diş kliniğinde bilgisayar yoktu, röntgen banyo edilirdi, kayıtlar defterdeydi. Bugün her adım dijital: Veriler analiz ediliyor, planlar simüle ediliyor, ölçümler anlık akıyor. Diş hekimleri işsiz mi kaldı? Hayır. Yanlarına bir “dijital meslektaş” oturdu.

Birlikte çalışmanın çağı: AI meslektaşlar

Her mesleğin yanında artık bir AI partner olacak. Mühendis, analist, öğretmen, doktor… Hepimizin masasında görünmez bir ekip arkadaşı.

Peki bizi öne çıkaracak şey ne?

● Sistemi kurabilme: Sadece komut vermek değil, sürecin mantığını inşa etmek.

● Yönlendirme: Veriyi, iş akışını ve kaliteyi yönetmek.

● Alan hâkimiyeti: Operasyondan çekiliyor gibi görünsek de, operasyonu en iyi bilenler en iyi sistemi kurar.

Peki artık bizim yerimize düşünen bir sistem varken bize ne kalıyor?

Dönüşmek. Becerilerimizi “ezberleyen” değil, kurgulayan tarafa taşımak.

Daktilo → bilgisayar → yapay zekâ

Daktilo → bilgisayar → yapay zekâ… Bu çizgideki 2 aşamada insan değerini kaybetmedi, bilakis hayat hızlandı, verimlilik arttı ve kazanan hep insan oldu. Yapay zekâ ile de gerçekleşecek olan bu. Tam da bu perspektifle temel kaygılara cevap verelim;

● Yapay zekâ yerine mi geçer? Hayır, işin mekaniğine yerleşir.

● İşlerimizi alır mı? Görevi değiştirir, rolümüzü büyütür ya da daraltır— tercih bizim.

● Ne öğrenmeliyiz? Araçları değil, sistem kurmayı. Çünkü araçlar değişir, sistem kurma düşüncesi
kalır.

İnsan + zekâ = Yeni dönem

Bu bir son değil. Yapay zekâsız bir meslek, bilgisayarsız bir ofis kadar eksik kalacak. Asıl beceri, bu yeni zekâyı yanımıza almak.

Yapay zekâ, insanın yerini almak için değil, insanın sınırlarını yeniden tanımlamak için geldi.

Son olarak sizle geçmişten çok anlamlı bir hikâye paylaşmak istiyorum:

Ludditeler hareketini hiç duydunuz mu? Bu, 1811 sonlarında Nottingham çevresinde ortaya çıkan ve emeği ucuzlatan makinelere karşı örgütlü bir hareketti. 1812’de Parlamento’nun Frame Breaking Act yasasıyla “makine kırmayı” idamlık suç saymasına rağmen, tartışma toplumsal gündemi yıllarca işgal etti. Mesele “teknoloji karşıtlığı” değil, geçim kaygısı ve ücretlerdi. Ancak ilerleyen yıllarda süreç her zamanki gibi insanların dönüşmesiyle sorunsuz devam etti.

İnsanlık olarak başımıza gelen her şeyde ilk kez biz yaşıyoruz gibi hissetsek de dünya bin yıllardır bir gelişim içinde, yapay zekâ belki de en yıkıcı devrim buna bir itirazımız yok, ancak geçmişte de olduğu gibi insanlık yine harika uyum ve dönüşüm becerisiyle yeni dünya düzenini kuracak ve yoluna devam edecek. Ne işsiz kalacağız ne de gereksiz, sadece dönüşeceğiz…