Bataryalar, motorlar ve yarı iletkenler gibi ithal elektrikli araç bileşenlerine uygulanan gümrük vergileri, üreticilerin üretim maliyetlerinin önemli ölçüde artırması bekleniyor. Elektrikli araç batarya pazarının, 2024’teki 91,93 milyar dolar seviyesinden 2035 yılına kadar yüzde 9,6 bileşik yıllık büyüme oranıyla 251,3 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Batarya ömrü ve yüksek yenileme maliyetleri konusundaki endişeler, pazar büyümesinin önündeki temel kısıtlayıcı faktörler olmaya devam ederken, pazar çok zorlayıcı değişkenlerle yönünü bulmaya çalışıyor.

Elektrikli araçların artan kullanımı, teknolojik gelişmeler ve emisyonları azaltmayı amaçlayan destekleyici hükümet politikaları sayesinde pazar hızla büyürken lityum ve kobalt gibi hammaddelere uygulanan gümrük vergileri nedeniyle elektrikli araç batarya pazarı 2025 yılını zorlu geçiriyor. Önümüzdeki dönemde de ithalata bağımlı otomotiv üreticileri, bileşen maliyetlerinde yüzde 25’e varan bir artışla başlayan zorluklarla mücadele etmeye devam edecek.

Artan fiyatlar, tüketici tercihlerini, yatırımları nasıl şekillendirecek?

Artan üretim maliyetleriyle birlikte, elektrikli araçların perakende fiyatlarının artması beklenirken, tüm ülkelerde fiyat hassasiyeti olan tüketicilerde ve pazarlarda benimsenme oranlarını yavaşlatabilme etkisi olacaktır. Uygun ve ulaşılabilir fiyat, elektrikli araç büyümesinin temel itici gücü olmaya ve elbette tüketicinin de ilk tercihi olmaya devam edecek.

Otomotiv üreticileri de diğer taraftan tedarikçileri ile beraber rekabetçi fiyatlandırmayı korurken, gümrük vergilerinden kaynaklanan maliyet artışlarını karşıladıkları için azalan kâr marjlarıyla karşı karşıya kalacaklar.

Gümrük vergileri, özellikle küresel üretime hâkim olan Asya-Pasifik ülkelerinden gelen yabancı yatırımları ABD ve Avrupa elektrikli araç pazarına çekmekte caydırıcı rol oynayacak ama diğer taraftan da çözüm arayışında olan Çinli üreticileri, özellikle lojistik olarak bu ülkelere yakın noktalarda, serbest ticari anlaşmaları ya da gümrük anlaşmaları olan ülkelerde üretime teşvik edecek.

Coğrafi Etki: Değişen pazar dinamikleri, fırsatlar ve pazarın şekillenmesi

Gümrük vergileri yerel üretimi teşvik etse de üreticilerin tedarik zincirlerini yeniden yapılandırmada yaşadıkları aksaklıkları da görebiliyoruz. Örneğin, 2032 yılına kadar 233 milyar dolara ulaşması beklenen ABD elektrikli araç pazarı, artan maliyetler ve yabancı oyuncularla rekabetin azalması nedeniyle daha yavaş bir büyüme gösterirken, atılan korumacı politikalar, yerli üretimi korumayı amaçlasa da küresel oyuncularla sağlıklı rekabeti kısıtlayabilir.

Çinli üreticiler, ABD pazarına kısıtlı erişimle karşı karşıya kalırken, bu durum onları Avrupa, Türkiye ve Güneydoğu Asya gibi alternatif bölgeleri keşfetmeye zorluyor. Asya’da, Hindistan’da, farklı programlarla yerel üretimi artırırken, gümrük vergilerinden kaynaklanan değişimlerden faydalanıyor.

Avrupalı büyük otomobil üreticileri, ABD’ye yaptıkları ihracatlarda daha yüksek gümrük vergileriyle karşı karşıya kalırken, çözüm olarak da Avrupa içinde satış artırma politikaları ile ortaklıklara daha fazla odaklanılmasına yol açacak gibi gözüküyor. ACEA verilerine göre, AB otomotiv endüstrisinde 13,2 milyon Avrupalı çalışırken, AB’deki tüm imalat işlerinin yüzde 10,3’ünü otomotiv oluşturuyor. Avrupa hükümetleri için 383,7 milyar euro vergi geliri, Avrupa Birliği için 106,7 milyar euro ticaret fazlası otomotiv endüstrisi kaynaklı ve AB GSYİH’sinin yüzde 7,5’inden fazlası, yıllık 72,8 milyar euro Ar-Ge harcaması ise AB toplamının yüzde 33’ünü oluşturuyor.

Güneydoğu Asya ülkeleri ise üreticilerin bileşen üretimi ve montajı için gümrüksüz bölgeler aramasıyla yatırım çekerken, diğer kıtada Latin Amerika, Kuzey Amerika pazarlarına yakınlığı nedeniyle elektrikli araç bileşen üretimi için potansiyel bir merkez olarak ortaya çıkıyor.

Tedarik zinciri yeni dönemde nasıl oluşacak: Yeni stratejiler

Gümrük vergileri, ithal bileşenlerin maliyetlerini artırarak küresel tedarik zincirlerini aksatıyor. Şirketler, riskleri azaltmak için tedarikçilerini çeşitlendiriyor veya üretim tesislerini başka yerlere taşıyor. Elektrikli araç batarya sektörü ise Çin gibi gümrük vergilerinden etkilenen bölgelerden tedarik edilen hammaddelere bağımlı olduğu için zorluklarla karşı karşıya kalmaya devam edecek gibi gözüküyor. Gümrük vergileri, ithal elektrikli araçların rekabet gücünü azalttıkça yerli üreticiler için geçici bir avantaj elde ediyor, ancak maliyet artışları tüketici talebini azaltırsa zorluklarla karşılaşıyorlar. Geleneksel otomobil üreticileri, ABD’deki yavaş elektrikli araç benimseme oranlarından faydalanıyor, ancak uzun vadeli elektrifikasyon zorluklarıyla başa çıkmak zorundalar.

Çinli üreticiler, Çin dışında farklı ülkelerde farklı, yeni tesislere yatırım yapıyor. Benzer stratejiler, gümrük vergilerinin etkilerini önlemek için diğer küresel oyuncular tarafından da benimseniyor. Modüler platformlar, otomotiv üreticilerinin üretim süresini kısaltmasını ve farklı elektrikli araç modellerinin rekabetçi fiyatlarla piyasaya sürülmesini kolaylaştırmasını sağlıyor.

Şarj altyapısının genişletilmesi ülkeler için stratejik bir adım

Yerel yönetimler yerli çözümlere öncelik verdikçe, gümrük vergileri dolaylı olarak yerli şarj altyapısına yatırımı hızlandırıyor. Evde şarj çözümlerine olan yüksek taleple birlikte ülkeler, DC hızlı şarj cihazı altyapılarına da yatırımlarını hızlandırıyor. Bu adımların, hızlı bir pazar büyümesini beraberinde getirmesi bekleniyor. Otomotiv üreticilerinin, gümrük vergisi muafiyeti sunan bölgelerde ya da cazip teşvikler sağlayan ülkelerde üretim tesisleri kurmaya öncelik vereceği; ayrıca maliyet artışlarını azaltmak amacıyla gümrük vergilerinden etkilenmeyen bölgelerde alternatif tedarikçiler belirleyecekleri bir döneme doğru ilerliyoruz.

Ticaret anlaşmalarından yararlanmayı hedefleyecek olan otomotiv üreticileri ve yeni oluşacak markalar diğer taraftan da katı hal pillerine ve diğer maliyet düşürücü teknolojilere yapılan yatırımları artırarak, Ar-Ge’ye daha fazla yatırım yaparak, ürün rekabet gücünü korumayı hedefleyecekler.

Gümrük vergisi kaynaklı pazar değişimlerine uyum

Halen tartışılan, değişen, eklemeler yapılan, uzatılan gümrük vergileri, elektrikli araç değer zincirinde hem zorluklar hem de fırsatlar yaratıyor. Yerli üreticiler, azalan rekabetten geçici olarak faydalansa da, sürdürülebilir büyüme için yerel üretime, tedarik zinciri dayanıklılığına ve teknolojik inovasyona stratejik yatırımlar yapmaları gerekiyor. Türkiye, Hindistan ve Güneydoğu Asya gibi coğrafyalar, bu değişimlerin ortasında potansiyel kazananlar olarak öne çıkarken, otomotiv üreticileri kârlılıklarını ve küresel pazar paylarını etkili bir şekilde korumak için hızla uyum sağlıyor. Ayrıca, gelişmiş şarj altyapısı aracılığıyla menzil endişesinin ele alınması, gümrük vergisi belirsizlikleri arasında elektrikli araç kullanımını teşvik etmek için kritik öneme sahip olmaya devam ediyor.