ABD Başkanı Donald Trump geçmişte Facebook'u "halk düşmanı" ve Jeff Bezos'u "Jeff Bozo" olarak tanımlayarak dünyanın en büyük teknoloji şirketlerine ve liderlerine karşı sık sık düşmanca bir tavır takındı. Ancak teknoloji dünyasının liderleri, Trump’a bağlılıklarını göstermek için kesenin ağzını açtıktan sonra, 20 Ocak’taki yemin töreninde onur koltuklarında yer aldı. Tabii ki partiye davet edilmek güzel olsa da, nihai amaç bu değildi; zira teknoloji devlerinin önümüzdeki dört yıl boyunca Trump'tan istediği pek çok şey var. İşte dünyanın en büyük teknoloji şirketlerinin masadaki taleplerine genel bir bakış.
Elon Musk
Tesla ve SpaceX'in CEO'su; X'in Sahibi
Ne verdi?
Musk, Trump’ın başkanlık kampanyasına ve bağlantılı siyasi eylem komitelerine en az 245 milyon dolar bağış yaptı. Ayrıca, Trump’a kişisel olarak sürekli destek sundu ve X platformunu Trump yanlısı bir sosyal ağ haline getirdi.
Ne elde etti?
Musk artık Başkan'ın kulağına fısıldayacak kadar yakın bir konumda. Ayrıca yeni kurulan ve gerçek gücü henüz görülmeyen ama en azından Beyaz Saray'da bir ofisi ve e-posta adresi olan Hükümet Verimliliği Departmanı'nın(DOGE) başına getirildi. Dahası dünyanın en zengin adamına yakın isimler NASA'yı (Jared Isaacman) ve Federal İletişim Komisyonu'nu (Brendan Carr) yönetmek üzere görevlendirildi.
Ne istiyor?
Federal hükümet, Musk'ın Space Exploration Technologies Corp. ve uydu iştiraki Starlink için en önemli müşteri konumunda. Musk'ın teknoloji imparatorluğu, Tesla Inc'e fayda sağlayacak olan sürücüsüz otomobillere yönelik izin verici bir yaklaşımdan; FCC'nin Starlink'in büyümesini mümkün kılması ve finanse etmesinden ve SpaceX, Musk'ın sahip olduğu tünel inşa operasyonu Boring Co. ve son girişimi xAI üzerindeki düzenleyici yükün azaltılmasından da faydalanabilir. En büyük kazanımlardan biri ise Trump'ın Mars'a astronot gönderme vaadini yerine getirmesi ve Musk'ın hayat boyu süren bir hedefini gerçekleştirmesi olacak.
Jeff Bezos
Amazon.com ve Blue Origin'in Kurucusu; Washington Post'un Sahibi
Ne verdi?
Amazon.com Inc., Trump’ın açılış komitesine 1 milyon dolar bağış yaptı. Bezos’un sahibi olduğu Washington Post, hiçbir başkanlık adayını resmen desteklememe kararı aldı. Bezos, bunun "tarafsızlık algısını" koruma amacı taşıdığını söylese de, birçok kişi (özellikle gazetenin eski abonelerinin önemli bir kısmı) bu kararı Trump’a bir jest olarak gördü. Ayrıca, Amazon, First Lady Melania Trump hakkında bir belgeselin münhasır haklarını aldı ve Melania Trump projede yapımcı olarak yer alacak.
Ne elde etti?
Bezos, yemin töreninde önemli bir koltuk kaptı ve yanında partneri Lauren Sanchez’i de getirdi. Ünlü milyarder geçtiğimiz yılın sonunda yaptığı açıklamada, Trump yönetimi hakkında “çok iyimser” olduğunu ve Trump’ın “daha kendinden emin ve daha olgun” göründüğünü söyledi.
Ne istiyor?
Biden döneminde Federal Ticaret Komisyonu’nun başkanı olan Lina Khan, daha hukuk öğrencisiyken bile Amazon’un rekabet hukuku açısından büyük bir tehdit olduğunu savunarak ün kazanmıştı. Başkan olduktan sonra ise, Amazon’un yasa dışı bir tekel oluşturduğunu öne süren bir dava açtı. Khan görevden ayrılmış olsa da, mahkemeler Amazon’un bu davayla yüzleşmesi gerektiğine karar verdi. Amazon, davanın mahkemeye taşınmadan uzlaşmayla çözülmesini istiyor. Şirket ayrıca, Ulusal Çalışma İlişkileri Kurulu’ndan (NLRB) gelen çok sayıda işçi hakları şikayetiyle uğraşıyor. Amazon, tüm suçlamaları reddediyor ve NLRB’nin anayasaya aykırı olduğunu savunarak mücadele ediyor. Ayrıca Amazon Web Services, bulut bilişim bölümü, ordu için büyük bir yüklenici ve Bezos'un uzay şirketi Blue Origin de sözleşmeler için yarışıyor.
Mark Zuckerberg
Meta CEO'su
Ne verdi?
Meta Platforms Inc., Trump’ın açılış komitesine 1 milyon dolar bağış yaptı. Zuckerberg, Trump’a yönelik desteğini giderek artırdı. Özellikle yaz aylarında, Trump’ın suikast girişimi sonrasında sergilediği tavrı “hayatımda gördüğüm en havalı şeylerden biri” olarak tanımlayarak kamuoyunda destek verdi. Facebook’un kurucusu kısa süre önce de Meta'nın yanlış bilgilendirme karşıtı politikalarında önemli değişiklikler yaparak Trump'ın uzun süredir şikayet ettiği yaklaşımı gevşetti.
Ne elde etti?
Trump artık Zuckerberg’i ömür boyu hapse atma düşüncesinden vazgeçmiş görünüyor ve ona açılış töreninde öne çıkan bir koltuk verdi. Ayrıca Zuckerberg'in Trump'a ABD teknoloji şirketlerine yönelik yaptırımların hafifletilmesi için Avrupa'ya baskı yapmasını önermesinin ardından Trump, bu konuyu 23 Ocak'ta Dünya Ekonomik Forumu'nda yaptığı konuşmaya dahil etti.
Ne istiyor?
Meta, federal hükümet nezdinde pek çok meseleyle ilgileniyor. Şirket, yapay zeka modellerini federal kurumlara ve savunma müteahhitlerine pazarlamaya çalışıyor. Ayrıca, Federal Ticaret Komisyonu (FTC), Meta’yı WhatsApp ve Instagram’ı satmaya zorlamak için dava açtı ve duruşma Nisan ayında yapılacak. Zuckerberg, Biden dönemindeki antitröst düzenlemelerinin hafifletilmesini istiyor. Öte yandan Meta’nın çıkarına olacak bazı adımlar, örneğin açık kaynaklı yapay zeka modellerinin hükümet tarafından desteklenmesi ve TikTok’un yasaklanması, diğer teknoloji devlerinin Trump ile kurduğu ilişkilerle çelişebilir.
Tim Cook
Apple CEO'su
Ne verdi?
Cook, Trump’ın ilk başkanlık döneminde onu destekleyen nadir teknoloji liderlerinden biri oldu. Apple Inc. CEO'su ayrıca Trump'ın ikinci dönemi için açılış komitesine 1 milyon dolarlık kişisel bir bağışta bulundu.
Ne elde etti?
Cook'un ilgisinden açıkça memnun olan Trump, onu "çok iyi bir işadamı" olarak kamuoyuna övdü. Trump ilk döneminde Apple'ın Çin'den ithal ettiği parçalara uygulanan gümrük vergilerini düşürmüştü. Cook geçtiğimiz hafta Trump’ın yemin törenine katıldı ancak koltuğu diğer teknoloji liderlerinden biraz uzakta yer aldı.
Ne istiyor?
Apple, ABD-Çin ticaret savaşında zarar görebilecek şirketlerden biri. Bloomberg Intelligence’a göre, Apple’ın iPhone’larının yüzde 80’den fazlası Çin’de üretiliyor. Dolayısıyla Cook’un Trump ile olan kişisel ilişkisi, Apple’ın üretim operasyonlarını koruyabilmesi açısından büyük avantaj sağlayabilir. Ayrıca, Apple önemli bir antitröst soruşturmasıyla karşı karşıya. Dava henüz erken aşamada olduğu için Trump’ın atayacağı yetkililer, davayı düşürebilir ya da uzlaşma yoluna gidebilir.
Sundar Pichai
Alphabet CEO'su
Ne verdi?
Alphabet Inc., Trump’ın açılış komitesine 1 milyon dolar bağış yaptı.
Ne elde etti?
Pichai, açılış töreninde Jeff Bezos ve Elon Musk’ın arasına oturtuldu. Google’ın kurucu ortağı Sergey Brin de törende yer aldı.
Ne istiyor?
ABD Adalet Bakanlığı'nın Pichai'nin şirketine karşı açtığı iki antitröst davası, emsallerine karşı açılan davalardan daha ileride. Bu davalar şirketin bölünmesine yol açabilecek sonuçlar doğurabilir ancak Trump'ın atayacağı yetkililer bakanlığın aradığı çözümleri değiştirme yetkisine sahip. Google'ın ayrıca, yeni yasalar oluşturmak yerine mevcut yasaları uyarlamayı ve yapay zekaya özgü bir düzenleyici kurulmasından kaçınmayı içeren bir yapay zeka düzenlemesi için bir istek listesi var.
Shou Zi Chew
TikTok CEO'su
Ne verdi?
Çin merkezli ByteDance Ltd.’nin yüzde 15 hissesine sahip olan milyarder Cumhuriyetçi bağışçı Jeff Yass, Trump’a yakın bir müttefik ve danışman haline geldi. İlk döneminde TikTok'u yasaklamaya çalışan Trump, son zamanlarda platforma "sıcak baktığını" ve TikTok’un kendi kampanya mesajlarını yaymak için etkili bir araç olduğunu belirtiyor.
Ne elde etti?
Chew yemin töreninde diğer teknoloji yöneticilerinin arkasında bir sırada oturdu. Trump ayrıca TikTok'un Çin'le bağı olmayan yeni bir sahip bulamadığı için 19 Ocak'tan itibaren yasaklanmasını öngören yasanın uygulanmasını ertelemeyi amaçlayan bir kararname imzaladı.
Ne istiyor?
TikTok'un ABD operasyonları hâlâ Chew'in mümkün olan en kısa sürede ortadan kaldırıldığını görmek istediği varoluşsal bir tehditle karşı karşıya. Trump'ın emri en iyi ihtimalle geçici bir çözüm sunuyor. Kalıcı bir çözümün ana hatları hâlâ üzerinde çalışılıyor; Trump, ByteDance ile ABD'li bir yatırımcı arasında bir ortak girişimi teşvik etmeyi umduğunu söyledi.