8 Mart geldiğinde ve konu ekonomi olduğunda ilk cümlelerde “kadının işgücüne katılım payı” üstünde çeşitli istatistikleri paylaşıp, daha gidilecek ne kadar yol olduğu ile söyleyeceklerimizi bitiririz. Ta ki bir sonraki “8 Mart” a kadar. Toplumsal cinsiyet eşitliğinin hayatın her alanında gidecek çok yolu olduğunu ve konu ülkemiz özelinde olduğunda o yolun biraz daha uzun olduğunu söylemek kimseyi şaşırtmaz. İktisadi refah ve kalkınma için, “kadını” yok sayarak bir yere gelmenin mümkün olmadığını biliyoruz ama aldığımız mesafe son derece sınırlı.

Bugün kapsamı biraz daha daraltalım. Benim de içinde yer aldığım finans sektöründe “kadın” olmak ile ilgili bazı verileri paylaşıp, gördüklerimi özetlemek isterim. Finans sektörü, iş dünyası içerisinde diğer sektörler ile karşılaştırıldığında kadının varlığının çok daha yüksek olduğu bir resim çiziyor. TÜİK verilerinden yola çıkarak baktığımızda ekonomik faaliyete göre istihdam edilenler başlığı altında, “finans ve sigorta faaliyetleri” içinde 2023 sonu itibariyle 357,000 kişi istihdam ediliyor. Kadının bu istihdam içindeki payı yüzde 46,5 ile yarıya yakın bir yeri işaret ediyor. Diğer taraftan bu sektörde uzun yıllardır bulunuyor olmam önemli oranda gözlem yapma fırsatını verirken, kadınlarda temsil oranının yüksek olmasının “yönetim” seviyesinde aynı oranda yansıma yaratmadığını görmeme neden oldu. Karar verme mekanizmalarında ve özellikle “liderlik” statülerinde finans sektöründe de “kadın” varlığı belirgin olarak az diyebiliriz. Ancak, geçtiğimiz senelerde en “tepe” noktalarda kadın liderler konusunda önemli adımlar atılmasının ekonomi ve finans dünyasında karar alma mekanizmalarında kapıyı yadsınamaz oranda açtığını düşünüyorum. Christine Lagarde’ın ilk kadın IMF Başkanı olduktan sonra, “ilk”ler statüsünü ilk Avrupa Merkez Bankası Başkanı olarak devam ettirmesini son derece önemli buluyorum. Lagarde’ın IMF’de yerini, Kristalina Georgieva’ya teslim etmesi de bir o kadar kritik bir gelişme. Buna ek olarak dünyada finans dünyasında oyunun kurallarını belirleyen ABD’de Janet Yellen’ın ilk kadın Fed Başkanı oluşu sonrasında, yine ABD’nin ilk kadın Hazine Bakanı olması da, küresel anlamda önemli bir mesaj veriyor. En üst kapıların açılması önemli bir milat olarak görülebilir ama diğer taraftan gidecek uzun bir yol olduğunun da altını çiziyor.

En üst mevkilerden başlarken, en küçük ekonomik birimler içinde, hane halklarında, “kadının” yeri ve “tasarruf ve yatırım” alanlarında ne kadar söz sahibi oldukları da, bu uzun mesafe hakkında bir fikir verebilir. İşte burada yine “işgücüne katılım oranının” düşüklüğünün karar mekanizması içerisinde kadını arka plana atışından başlayabiliriz. Elbette sorun, sosyo-kültürel temelleri de içerisine alırsak çok katmanlı. Ama temel bazı noktaların da halen adaletli bir görünümden uzak resim çiziyor olması ve aile içerisinde “tasarruf” kararlarında arka plana atılıyor gibi görülse de aslında yine sorumluluğun omuzlarına yüklendiğinin göz ardı edilmesi, daha “farkındalık” konusunda bile yapılacaklar listesinin uzun olduğunu gösteriyor. Kayıtlı ekonomi içerisinde işgücüne katılım oranının yüzde 36 olması ve aslında gün içerisinde aile bireylerinin ihtiyaçları konusunda kararları belirleyici, planları ana yapıcı konumunda olsa dahi, “eve parayı getiren” olmadığı için sesinin duyulmadığı ve önemsenmediği bir toplum yapısına sahip olduğumuzu söylemek yanlış olmaz. Aslında “görünmez” nitelikteki kadının yeri, gün içerisinde aile bireylerinin ve özellikle çocuklarının harcamaları konusunu yönetmesi nedeniyle, onu “ana” belirleyici yapmakta. Bu kararlar çerçevesinde daha “temkinli” duruş eğiliminde olması ve yatırım kararlarında risk profilinin daha düşük olmasının nedenlerinin de kolay anlaşılabilir olduğunu düşünüyorum. Bu noktada kadın “para”dan anlamaz genel kanısının yanlış olduğu kadar, uzun yıllardır devam eden bu son derece yanlış inanışın ne kadar empoze edici olduğunu ve kadınlar üzerinde de farkında olmadan önemli bir kabullenişe neden olduğunu üzülerek izliyorum. Bu noktada son yıllarda özellikle ön plana çıkarılan “finansal okur yazarlık” konusunun özellikle kadınlar nezdinde çok daha ciddiye alınması gerektiğini düşünürken, bu konuda kendi imkanlarım çerçevesinde de elimden geleni yapmayı önemli bir görev olarak algılıyorum.

Dünya kadın emekçiler günümüz kutlu olsun. Her sene hayatın her alanında katılımımızı adaletli seviyeye yükseltip, “daha da kutlu” olsun demek üzere!